Dunning-Kruger Effect: ยิ่งรู้น้อย ยิ่งคิดว่าตัวเองเก่ง

เคยสังเกตไหมครับว่าบางคนที่รู้แค่นิดเดียวแต่ชอบพูดเหมือนรู้ทุกอย่าง? หรือบางคนที่เพิ่งเรียนรู้อะไรใหม่ได้นิดเดียว แล้วก็ชอบมาสอนคนอื่น

ปรากฏการณ์นี้มีชื่อเรียกทางจิตวิทยาว่า “Dunning-Kruger Effect” ซึ่งอธิบายได้ง่ายๆ ก็คือ “ยิ่งรู้น้อย ยิ่งคิดว่าตัวเองเก่ง” นั่นเองครับ

เฉลย: เรื่องจริง (สุดบ้า) ของโจรน้ำมะนาว

ถ้าคุณตอบว่า "เรื่องจริง" ... คุณตอบถูกครับ! (และถ้าคุณไม่มั่นใจ ก็ไม่แปลก 555)

ชายคนนี้มีตัวตนจริงชื่อ McArthur Wheeler เขาไม่ได้สวมหน้ากาก แต่ทาน้ำมะนาว ที่หน้าเพราะเชื่อว่ามันจะทำให้เขาล่องหนจากกล้องได้ แน่นอนว่าเขาถูกจับในไม่กี่ชั่วโมง และเมื่อตำรวจให้ดูภาพจากกล้อง เขาก็ยังตกใจว่าทำไมมันถึงใช้ไม่ได้ผล

ความมั่นใจที่ผิดพลาดสุดขีดของ Wheeler นี่เอง ที่เป็นแรงบันดาลใจให้นักจิตวิทยา David Dunning และ Justin Kruger เริ่มศึกษาปรากฏการณ์นี้ในปี 1999 จนกลายมาเป็นทฤษฎี Dunning-Kruger Effect ครับ

แล้วมันเกิดขึ้นได้อย่างไร? (ทำไมเราถึงมั่นใจในสิ่งที่ผิด)

เหตุผลหลักมาจากการที่เขาไม่รู้ว่าตัวเองไม่รู้ หรือที่เรียกว่า “ไม่รู้ในสิ่งที่ไม่รู้” (Unknown Unknowns)

เมื่อเราเพิ่งเรียนรู้อะไรใหม่ ๆ เราจะรู้สึกว่าเราเข้าใจมันแล้ว แต่จริงๆ เราเพิ่งรู้จักแค่ผิวเผิน เพราะคนที่รู้น้อยยังไม่มีเครื่องมือ (หรือความรู้ที่ลึกพอ) ในการประเมินความสามารถของตัวเองได้อย่างถูกต้องนั่นเอง

ตัวอย่างในชีวิตจริง (ที่คุณต้องเคยเจอ)

ผมเชื่อว่าหลายคนคงเคยเจอแบบนี้:

• เพื่อนที่เพิ่งซื้อหุ้นได้ 2-3 เดือน แล้วก็มาสอนว่าหุ้นตัวไหนดี วิธีเล่นยังไง เหมือนเป็นนักลงทุนมืออาชีพ ทั้งที่ยังไม่เคยผ่านช่วงขาลง
• บางคนที่ดู YouTube สอนทำอาหารแค่ 2-3 คลิป ก็มาบอกเพื่อนว่าอยากเปิดร้านอาหาร
• ในที่ทำงาน เราอาจเจอเพื่อนร่วมงานที่เพิ่งเข้ามาใหม่แต่ชอบให้ความเห็นเรื่องทุกอย่าง โดยไม่รู้ตัวว่าตัวเองยังไม่เข้าใจบริบทของงาน
• ในโซเชียลมีเดีย เราเจอคนที่อ่านข่าวแค่หัวข้อแล้วมาคอมเมนต์ยาว ๆ เหมือนเป็นผู้เชี่ยวชาญ

ความมั่นใจที่ผิดพลาด... นำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาด

การตัดสินใจที่ผิดพลาดเหล่านี้ส่วนใหญ่เกิดจากการประเมินความสามารถของตัวเองผิด Dunning-Kruger Effect เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นกับทุกคน การรู้เรื่องนี้จะช่วยให้เราระมัดระวังมากขึ้น ไม่ประเมินตัวเองสูงเกินไป และเปิดใจเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง